Hesperian Health Guides
Các vấn đề sức khỏe của người lao động do nhiều nguyên nhân gây ra
HealthWiki > An toàn vệ sinh lao động > Chương 2: Học và giảng dạy về sức khỏe của người lao động tại nơi làm việc > Các vấn đề sức khỏe của người lao động do nhiều nguyên nhân gây ra
Có rất nhiều nguyên nhân gây ra các vấn đề tại nơi làm việc. Khi quan sát và trao đổi về các vấn đề đó, bạn sẽ nhận ra được một vài nguyên nhân trực tiếp, nhưng khi tìm hiểu sâu bạn sẽ tìm thấy những nguyên nhân sâu xa hơn của các vấn đề đó.
Thử tưởng tượng có một con sông bị ô nhiễm đang đưa rác thải đổ ra các đại dương. Đi ngược dòng chảy, bạn sẽ tìm thấy một người ném những cái chai và can nhựa xuống dòng sông đó. Chợt nhìn, bạn sẽ thấy anh ta chính là nguyên nhân gây ra hiện tượng ô nhiễm cho dòng sông. Sau khi bạn chỉ cho anh ta cách làm thế nào để tái chế và biến một phần rác thành phân bón, mặc dù lượng rác thải đã giảm đi nhưng dòng sông vẫn bị ô nhiễm. Bạn tiếp tục đi ngược dòng và tìm thấy một gia đình đặt đường ống nước xả từ máy giặt và nước từ khu vệ sinh chảy thẳng xuống dòng sông. Đó cũng được xem như là một nguyên nhân gây ra sự ô nhiễm. Sau khi bạn tư vấn giúp họ xây dựng nhà vệ sinh tự hoại và bể chứa nước thải thì có thể thấy mặc dù chất thải đã giảm, nhưng dòng sông vẫn bị ô nhiễm. Ngược dòng lên phía trên nữa và bạn thấy một nhà máy đang xả trực tiếp nước thải xuống dòng sông. Chỉ khi nào nhà máy đó thay đổi phương pháp sản xuất an toàn hơn, biết cách tôn trọng những người sống trong cùng khu vực và môi trường xung quanh, biết trân trọng vấn đề sức khỏe của người lao động thì khi đó sự ô nhiễm mới được ngăn chặn.
Các vấn đề tại nơi làm việc cũng giống như dòng sông ở ví dụ trên. Những mối nguy hiểm trong lao động, giống như cách con người vứt rác xuống sông và giống như bao nguyên nhân khác mà chúng ta dễ dàng nhận thấy và thay đổi được. Tuy nhiên, giống như việc bạn tiếp tục ngược dòng sông để đi tìm ra những nguyên nhân, thì bạn sẽ nhận thấy vấn đề ngày càng trở nên phức tạp. Để giải quyết được các vấn đề tại nơi làm việc, chúng ta cần phải thẳng thắn chỉ ra các vấn đề liên quan đến xã hội, chính trị, kinh tế đã gây ra hiện tượng đó, bao gồm: việc các công ty chú trọng tới lợi nhuận hơn là vấn đề con người, các vấn đề xã hội tiềm ẩn như nạn phân biệt chủng tộc, nạn phân biệt đối xử, nạn bạo hành chống lại phụ nữ, cấu trúc quyền lực và bộ máy chính quyền địa phương
Câu chuyện của Juanita
Juanita là một người vận hành máy may trong 5 năm. Trong nhà máy, tay cô di chuyển nhanh như chớp khi cô liên tục khâu các đường may khoảng 800 lần mỗi ngày.
Khi cô khâu, ngón tay và bàn tay cô nắm, túm, vặn, đẩy và kéo các bộ phận quần áo, bó, thùng, và dụng cụ. Cô làm việc 10 giờ mỗi ngày, 6 ngày mỗi tuần, đôi khi nhiều hơn. Mặc dù tiến độ công việc đã nhanh, nhưng những người giám sát của cô không ngừng thúc cô làm nhiều việc hơn.
Cổ tay và cẳng tay của cô đã bị đau trong nhiều năm, nhưng vì cô vẫn có thể làm việc, cô không bận tâm. Cô biết nỗi đau đến từ công việc của mình vì vào ngày lễ khi cô dành thời gian nghỉ ngơi để thăm gia đình, đôi tay cô bắt đầu cảm thấy đỡ đau hơn. Cuối cùng, cơn đau trở nên tồi tệ đến nỗi cô không thể ngủ được. Khi tay cô ngày càng yếu đi và đau đớn hơn, cô càng khó khăn hơn khi xách nước, nấu ăn và làm các công việc nhà khác.
Cô biết những người lao động khác cũng bị đau như cô. Không ai biết phải làm gì ngoài hy vọng nó sẽ biến mất. Khi cô yêu cầu gặp bác sĩ, người giám sát của cô nói: "Không. Hãy quay lại làm việc". Cuối cùng cô đã đi đến một bác sĩ sau khi làm việc. Anh bảo cô nghỉ ngơi và uống thuốc giảm đau. Cô không đủ tiền mua thuốc, nhưng cô vẫn phải mua. Những viên thuốc giúp cô làm việc thêm 2 tháng nữa. Sau đó, cơn đau làm cô ấy chậm lại đến nỗi cô ấy không thể hoàn thành chỉ tiêu được giao và cô ấy đã bị sa thải.
Hoạt động
Đặt câu hỏi “tại sao?”
Việc đặt câu hỏi “vậy tại sao?” sẽ giúp bạn nhận ra được những nguyên nhân gây ra vấn đề của Juanita và cách để lựa chọn những giải pháp phù hợp. Luôn luôn đặt câu hỏi “vậy tại sao?” sẽ giúp cho những người lao động liên tưởng tới một loạt các nguyên nhân dẫn đến sự việc đó ngay từ lần đầu họ nghe về câu chuyện của Juanita.
- Tại sao tay của Juanita lại đau nhiều như vậy? Công việc của cô ấy là may các mảnh vải lại với nhau càng nhanh càng tốt. Cô ấy phải cúi, phải xoay tay liên tục và lặp lại thao tác đó hàng trăm lần mỗi ngày.
- Tại sao công việc đó lại như vậy? Chủ nhà máy xây dựng nhà máy trong một khoảng thời gian rất ngắn cũng như tốn rất ít chi phí. Ông ta không hề nghĩ tới việc làm sao để bảo vệ đôi tay và thân thể của những người lao động tránh khỏi chấn thương. Ông ta trả lương cho Juanita dựa trên số lượng áo mà cô ấy may được, chứ không dựa vào số giờ mà cô ấy thực chất làm. Vì vậy để đáp ứng được tiến độ công việc cũng như kiểm đủ tiền trang trải cho cuộc sống, Juanita đã phải làm nhanh hết mức có thể và làm liên tục trong nhiều giờ.
- Tại sao cô ấy chỉ được nhận tiền công dựa trên số áo mà cô ấy may được thay vì số giờ lao động thực tế của cô? Chủ nhà máy muốn cô ấy phải làm sao may xong một chiếc áo càng tốn ít thời gian bao nhiêu thì ông ta càng kiếm được nhiều lợi nhuận bấy nhiêu. Hơn nữa, chủ nhà máy cạnh tranh với các nhà máy khác trả lương cho người lao động theo cách như vậy.
- Vậy tại sao Juanita vẫn hài lòng với công việc này cho dù nó gây ra quá nhiều nỗi cực nhọc cho cô ấy? Đây là công việc duy nhất mà cô ấy có thể kiếm được. Cô ấy không được đào tạo bài bản cũng như không có những kĩ năng chuyên môn nào khác. Ở thị trấn của cô ấy, những người phụ nữ làm việc cho các nhà máy thường là những người ít học.
- Nhưng tại sao đây lại là công việc tốt nhất mà Juanita có thể tìm được? Gia đình của cô ấy rất nghèo và bố mẹ cô ấy nghĩ rằng con gái thì không cần phải đến trường để học. Các nhà máy thuê những người phụ nữ như Juanita vì họ cần có việc làm và sẽ không có bất cứ phàn nàn gì trong công việc do họ không muốn mình bị mất việc.
- Tại sao chủ nhà máy lại chối bỏ trách nhiệm đối với những người lao động làm quá sức và hưởng lương quá thấp như vậy? Thực ra ông ta có thể giải quyết được tình trạng này nhưng vì chính quyền sở tại không thực thi nghiêm ngặt bộ luật lao động và người lao động thì không đủ quyền hạn để ngăn cản việc làm bất công của ông ta. Có rất nhiều người lao động khác muốn có được công việc như Juanita. Những người lao động trong các nhà máy may khác cũng đều gặp phải tình trạng tương tự.
- Tại sao lại không có công việc tốt hơn cho những người nghèo như Juanita? Các quốc gia kém phát triển ra sức thu hút các công ty nước ngoài xây dựng nhà máy và tạo công ăn việc làm cho người dân trong nước như Juanita. Chính phủ cho phép xây dựng các Khu chế xuất tập trung hoặc có những thỏa thuận đặc biệt để giảm thuế cho các doanh nghiệp đó. Để thực hiện điều đó, chính phủ các nước sẽ cắt giảm chi tiêu cho giáo dục, các chương trình đào tạo việc làm và một số chương trình mà có thể hỗ trợ tạo ra việc làm tốt hơn và trang bị cho Juanita để sẵn sàng làm việc cho các doanh nghiệp đó.
Hoạt động
Phân tích các nguyên nhân của vấn đề sức khỏe người lao động
Bàn luận về các nguyên nhân của một vấn đề sẽ giúp người lao động tìm ra được nhiều cách giải quyết và ngăn chặn chúng xảy ra trong tương lai. Người lao động có thể thảo luận để tìm ra nguyên nhân nào là quan trọng nhất, nguyên nhân nào họ có thể thay đổi và ai sẽ cùng chung tay để giúp họ ngăn chặn những nguyên nhân đó. Người lao động sẽ đưa ra một loạt các câu hỏi khác nhau và đi kèm với nó là rất nhiều những câu trả lời đa dạng và phong phú. Những câu hỏi và câu trả lời sẽ giúp cho bạn có nhiều giải pháp hơn vấn đề của mình.
Nhóm các câu trả lời theo như hoạt động “vậy tại sao” sẽ giúp cho việc hiểu các nguyên nhân dẫn đến vấn đề của Juanita trở nên dễ dàng hơn. Ví dụ, nhóm các nguyên nhân xoay quanh vấn đề “điều kiện làm việc”, “nguyên nhân mang tính xã hội”, “nguyên nhân mang tính kinh tế - chính trị” và sau đó tự thiết lập nên các nhóm nguyên nhân xoay quanh vấn đề của bạn.
Những điều kiện lao động nguy hiểm bao gồm các hoá chất độc, đường dây điện bị hở, các thao tác lặp đi lặp lại nhiều lần trong ngày, nước uống không đảm bảo vệ sinh.
Các nguyên nhân mang tính xã hội gây ra vấn đề sức khỏe của người lao động như thái độ làm việc, lối sống và cách ứng xử thể hiện sự thiếu tôn trọng tới quyền và nhân phẩm của những người lao động thông qua việc bị trả lương thấp, việc bị quấy rối và sự phân biệt đối xử. Những người lao động nữ thường là đối tượng chính chịu tác động bởi những loại nguyên nhân này.
Các nguyên nhân mang tính kinh tế - chính trị gây ra vấn đề sức khỏe của người lao động thường là những hành động của những người có quyền sở hữu hay kiểm soát khu đất xây dựng, nguồn tài nguyên hoặc là những người có quyền lực chính trị ở thành phố, khu vực và đất nước. Nguyên nhân này bao gồm: các điều khoản trong bộ luật lao động cũng như trong chính sách của nhà nước cho phép các chủ nhà máy chỉ phải trả một mức thù lao thấp cho những người phải làm việc trong nhiều giờ, được phép sa thải người lao động mà không cần lý do chính đáng và ngăn cấm sự hoạt động của các tổ chức công đoàn. Những nguyên nhân này còn được biểu hiện thông qua việc chính phủ không đảm bảo điều kiện nước uống an toàn, vệ sinh môi trường, điều kiện giáo dục và các dịch vụ phụ trợ cho người lao động; những chính sách đó đồng thời gây áp lực và ép buộc những người nông dân nghèo khó phải bằng mọi cách tìm kiếm công việc trong thành phố hay trong các nhà máy để tồn tại.
