Hesperian Health Guides
Những điều bạn cần biết về HIV
Nếu người bệnh không được điều trị, HIV sẽ phá hủy dần hệ thống miễn dịch, những bộ phận của cơ thể giúp chống lại nhiễm trùng và giúp khỏi bệnh. Nếu người lao động nhiễm HIV làm việc quá sức, bị suy dinh dưỡng, tiếp xúc với một số hóa chất và bị bệnh thì hệ thống miễn dịch của họ cũng bị suy yếu. Nếu không được điều trị và chăm sóc đúng cách họ thường bị bệnh nặng hơn và các vấn đề về sức khỏe như lao và viêm phổi. Khi hệ thống miễn dịch của người đó yếu đến mức cơ thể họ không thể chống lại bệnh tật hoặc làm lành bệnh sẽ dẫn tới tử vong. Căn bệnh AIDS có thể phòng ngừa được nếu HIV được phát hiện và điều trị sớm.
Những người nhiễm HIV có thể trông vẫn khỏe mạnh và một người không nhiễm HIV, vẫn có thể bị bệnh với một số triệu chứng giống như người nhiễm HIV. Cách duy nhất để biết chắc chắn một người có bị nhiễm HIV hay không là làm xét nghiệm.
Mục lục
Dấu hiệu của HIV
Mọi người có thể bị nhiễm HIV trong nhiều năm trước khi họ có bất kỳ dấu hiệu mắc bệnh. Thông thường các dấu hiệu ban đầu xuất hiện là:
- các hạch bạch huyết nổi ở cổ, nách hoặc háng
- sốt thường xuyên và đổ mồ hôi đêm
- giảm cân
- mệt mỏi
- chán ăn
- tiêu chảy
- xuất hiện đốm trắng (tưa miệng) trong miệng
- phụ nữ thì bị nhiễm nấm âm đạo thường xuyên
Những dấu hiệu này cũng có thể được gây ra bởi các vấn đề sức khỏe khác. Xét nghiệm HIV khi bạn nhận thấy những dấu hiệu này lần đầu tiên sẽ giúp bạn được điều trị sớm hơn khi vẫn còn khỏe.
HIV lây truyền từ người này sang người khác như thế nào
HIV sống trong dịch cơ thể - máu, tinh dịch, trong âm đạo và sữa mẹ. Khi bất kỳ chất lỏng nào trong các dịch này từ cơ thể người bị nhiễm xâm nhập vào cơ thể người khác, vi-rút có thể lây lan. Điều này có thể xảy ra khi:
 |
 |
 |
| Người nhiễm HIV quan hệ tình dục với người khác và không sử dụng bao cao su. | Da bị đâm hoặc cắt bằng kim ltiêm hoặc dụng cụ khác khi không được làm sạch đúng cách. | |
 |
 |
Phụ nữ mang thai nhiễm HIV hoặc bị nhiễm bệnh trong khi mang thai có thể truyền vi-rút cho em bé. HIV cũng có thể lây truyền qua việc cho con bú. |
| Máu từ người bị nhiễm dính vào vết cắt hoặc vết thương hở trên cơ thể người khác. | Mọi người cũng có thể bị nhiễm HIV do truyền máu nếu máu đó không được xét nghiệm HIV. |
Vi-rút HIV không sống được trong mồ hôi, nước mắt hoặc nước bọt và cũng không thể sống bên ngoài cơ thể như trong không khí hoặc trong nước trong hơn một vài phút.
Bạn sẽ không truyền hoặc bị nhiễm HIV trong trường hợp:
- dùng chung cốc, chén, ghế, dụng cụ, vị trí làm việc hoặc điện thoại
- chia sẻ thức ăn, đồ uống
- dùng chung phòng tắm
- chạm, ôm, hoặc hôn
- hắt hơi hoặc ho (HIV không lây như cúm hoặc lao)
- muỗi đốt (HIV không lây như sốt rét)
Phụ nữ có nguy cơ bị lây nhiễm cao hơn nam giới
Phụ nữ thì khó bảo vệ bản thân khỏi bị lây nhiễm HIV và các bệnh lây truyền qua đường tình dục (STIs) khác so với nam giới. Các chủ nhà máy, những người chồng và bạn trai luôn muốn người phụ nữ của họ phải biết nghe lời và nam giới thường không thích nghe những lo lắng của phụ nữ về sức khỏe tình dục. Khi nam giới không muốn sử dụng bao cao su, nữ giới cảm thấy bất lực để từ chối quan hệ tình dục.
 |
| Sử dụng bao cao su mỗi lần quan hệ tình dục sẽ giúp bạn và bạn tình không bị lây nhiễm HIV và các bệnh lây nhiễm qua đường tình dục. |
Nữ giới sẽ bị ảnh hưởng nhiều hơn nam giới nếu bị hiếp dâm và tấn công tình dục. Nếu nữ giới bị ép quan hệ tình dục thì bộ phận sinh dục của họ thường bị tổn thương và nếu kẻ tấn công bị nhiễm HIV thì họ đó dễ dàng bị lây nhiễm qua vết xước ở âm đạo (xem Sơ cấp cứu sau khi bị hiếp dâm).
Nguy cơ mắc các bệnh lây nhiễm qua đường tình dục tăng khi quan hệ tình dục mà không sử dụng bao cao su và nếu ai đó đang mắc sẵn bệnh lây nhiễm qua đường tình dục thì khả năng lây nhiễm HIV còn cao hơn vì chúng thường gây ra vết loét mở trên bộ phận sinh dục. Xem biết thông tin về cách phòng ngừa và điều trị các bệnh lây nhiễm qua đường tình dục.
Xét nghiệm HIV
Cách duy nhất để biết chắc chắn xem liệu bạn hoặc ai đó có bị nhiễm HIV hay không là làm xét nghiệm HIV. Có 2 cách xem cơ thể có nhiễm vi-rút HIV hay không, đó là tiến hành xét nghiệm vi-rút để tìm xem có vi-rút trong máu của bạn hay không, tuy nhiên cách này mất nhiều thời gian để có kết quả và cũng đắt hơn nhưng đáng tin cậy hơn. Cách thứ 2 là xét nghiệm kháng thể (xét nghiệm nhanh) tìm phản ứng của cơ thể với vi-rút HIV, xét nghiệm này cho kết quả sau chưa đầy 1 giờ và có chi phí rẻ hơn.
Sau khi cơ thể bị nhiễm vi-rút, sẽ mất 1 đến 3 tháng để có thể cho kết quả rõ rệt nhất khi xét nghiệm. Trong trường hợp bạn nghĩ rằng mình có thể đã bị phơi nhiễm HIV nhưng xét nghiệm không cho kết quả bị lây nhiễm thì bạn vẫn nên làm xét nghiệm lại sau 3 tháng. Bạn nên luôn luôn sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục. Một khi vi-rút HIV xâm nhập vào cơ thể bạn thì bạn cũng có thể lây sang người khác ngay cả khi bạn kiểm tra mà chưa phát hiện ra.
Nhiều nơi có dịch vụ xét nghiệm nhanh miễn phí và nếu có kết quả dương tính với HIV sau khi xét nghiệm nhanh, phòng khám hoặc nhân viên y tế thường sẽ tiến hành xét nghiệm vi-rút để chắc chắn về kết quả đó.
Xét nghiệm HIV nên:
- miễn phí hoặc với chi phí thấp.
- nên là việc tự nguyện - không ai bị buộc phải làm xét nghiệm HIV.
- bảo mật - kết quả xét nghiệm chỉ được chia sẻ với người đi xét nghiệm chứ không phải với người sử dụng lao động!
Tư vấn là một phần của xét nghiệm
Nhân viên tư vấn sẽ giải thích về cách làm xét nghiệm cũng như trả lời các câu hỏi của bạn về xét nghiệm trước khi bạn làm xét nghiệm. Sau khi có kết quả xét nghiệm, nhân viên tư vấn sẽ gặp bạn trong phòng riêng và giải thích về các kết quả xét nghiệm. Trong trường hợp bạn bị nhiễm HIV, nhân viên tư vấn sẽ cho biết thông tin về các phòng khám, cách điều trị và các dịch vụ và nhóm hỗ trợ khác có trong cộng đồng nơi bạn sinh sống. Cho dù không thể chữa khỏi HIV nhưng bạn có thể kiểm soát căn bệnh đó và có một cuộc sống tích cực, khỏe mạnh.
Nhận hỗ trợ từ cộng đồng của bạn
Nếu ai đó nhiễm vi-rút HIV, họ sẽ có cuộc sống tốt đẹp hơn và chữa bệnh tốt hơn để khỏe mạnh hơn nếu họ nhận được sự hỗ trợ, tình cảm và sự cảm thông từ gia đình, đồng nghiệp và cộng đồng. Những người nhiễm HIV nên được: đối xử tử tế và tôn trọng, không bị phân biệt đối xử, điều trị miễn phí, tạo điều kiện tốt hơn tại nơi làm việc và không bị bàn tán hay phao tin.
Thuốc kiểm soát vi-rút HIV
Ngay khi phát hiện dương tính với HIV, bạn nên tìm hiểu chương trình chăm sóc và điều trị HIV. Các chương trình này có thể cung cấp cho bạn các hỗ trợ để giúp bạn duy trì sức khỏe. Các loại thuốc điều trị kháng vi-rút (ART) có thể giúp cơ thể bạn tăng cường hệ thống miễn dịch để chống HIV, tuy nhiên một lượng nhỏ vi-rút HIV vẫn luôn ẩn trong cơ thể bạn.
Sử dụng ART là bạn sẽ dùng kết hợp ít nhất 3 loại thuốc kháng vi-rút hàng ngày. Tùy thuộc và nơi bạn sinh sống, sẽ có các loại thuốc khác nhau mà bạn có thể sử dụng. 3 loại thuốc này có thể được kết hợp thành một viên nang hoặc chúng có thể được chia thành 3 viên nang riêng rẽ nhưng có một điều giống nhau đó là khi đã sử dụng bạn nên sử dụng hàng ngày và cùng một giờ trong ngày. Khi dùng ART, người bệnh sẽ tăng cân và trông khỏe mạnh hơn và chính bản thân người bệnh cũng cảm thấy vậy nhưng nếu họ ngừng dùng ART hoặc uống không đúng liều hoặc uống thuốc không đúng giờ, thì vi-rút HIV có thể trở nên mạnh hơn và khiến người bệnh mệt mỏi trở lại.
Phụ nữ mà bị nhiễm HIV cũng nên dùng ART vì thuốc này giúp họ khỏe mạnh hơn và ngăn ngừa con của họ bị lây nhiễm HIV.
Có một loại thuốc khác có tên là cotrimoxazole có thể dùng hàng ngày để giúp ngăn ngừa lây nhiễm. Cotrimoxazole thường là một trong các loại thuốc trong chương trình điều trị HIV.
Tuy nhiên, ART ngày càng có giá rẻ hơn và dễ mua hơn, do đó các phòng khám y tế của chính phủ cũng như các phòng y tế tại nhà máy có thể cung cấp ART với chi phí thấp hoặc miễn phí.