Hesperian Health Guides
Làm việc an toàn với máy móc
HealthWiki > An toàn vệ sinh lao động: Tài liệu hướng dẫn dành cho người lao động > Chương 9: Chấn thương do máy móc > Làm việc an toàn với máy móc
 |
| Một người lao động có kinh nghiệm có thể chỉ dạy cách vận hành máy an toàn. |
Mọi người lao động đều phải được đào tạo về cách sử dụng và vận hành an toàn mọi loại máy. Do vận hành một loại máy thường bao gồm cả các việc như: bảo trì, làm vệ sinh và điều chỉnh máy, nên mỗi người lao động phải chắc chắn mình được đào tạo kỹ lưỡng về cách sử dụng.
Mục lục
- 1 Vệ sinh các mảnh vụn gây tắc nghẽn trong máy móc
- 2 Bảo vệ người lao động tránh bị chấn thương do máy móc
- 3 Bảo vệ người lao động bằng phương tiện bảo vệ cá nhân
- 4 Khóa máy và treo biển cảnh báo để sửa chữa
Vệ sinh các mảnh vụn gây tắc nghẽn trong máy móc
Nếu bạn phải làm vệ sinh, làm sạch máy thì phải hết sức cẩn thận. Sử dụng các biện pháp an toàn để tránh bị chấn thương. Ví dụ sử dụng các dụng cụ, không đặt tay hoặc cơ thể vào vị trí hay khu vực nguy hiểm. Nếu bạn không sử dụng đúng dụng cụ hoặc nếu không làm sạch được máy móc với dụng cụ đó, hãy chắc chắc đã ngắt kết nối bộ phận máy đang tắc nghẽn với máy chủ và khóa máy lại. Nếu bạn chưa được học về cách ngắt kết nối, đừng cố tự mình làm vệ sinh máy mà hãy nhờ người đã được đào tạo cách sửa chữa máy an toàn giúp đỡ.
Bảo vệ người lao động tránh bị chấn thương do máy móc
Thiết bị che chắn máy có thể ngăn cơ thể và quần áo của người lao động không bị các bộ phận chuyển động của máy cuốn vào hoặc cắt đứt, không bị bỏng do các bề mặt và các vật liệu nóng và không bị các bộ phận bị gãy hoặc mảnh vỡ văng ra gây chấn thương.
Che chắn các khu vực, vị trí nguy hiểm của máy tại các điểm:
- vị trí thao tác.
Che chắn ở vị trí thao tác ví dụ như lưỡi cắt của máy cưa hoặc dao, khuôn đúc của máy đúc hoặc đầu kim của máy may. Nếu chẳng may tay đặt trong khu vực thao tác thì phải có cơ chế để dừng máy, ví dụ như cơ chế tắt máy tự động.
- vị trí truyền chuyển động.
Tại các vị trí có các đai, dây truyền, bánh đà, ròng rọc, thanh truyền, cam, trục, bánh răng, trục khuỷu và các bộ phận truyền chuyển động từ bộ phận này sang bộ phận khác của máy cần phải được che chắn.
Các khu vực nguy hiểm cần che chắn là những điểm tiếp xúc giữa 2 chi tiết chuyển động. Ví dụ như đai truyền tiếp với ròng rọc, vị trí 2 bánh răng hoặc 2 con lăn chạm nhau.
Bạn có thể phòng tránh các chấn thương bằng cách không mặc áo rộng, choàng khăn, dùng vải che mặt hoặc đeo trang sức như nhẫn, vòng tay, dây chuyền dài, vòng cổ hoặc bông tai vì chúng có thể bị mắc kẹt vào các chi tiết chuyển động của máy. Nếu tóc bạn dài, hãy vấn tóc lên và trùm nó lại để không bị cuốn vào máy.
- điểm mà các mảnh vụn văng ra từ thiết bị nghiền hoặc cắt như máy cưa điện, máy mài, băng vải nhám, máy tán đinh.
- bộ phận có thể bị gãy hoặc vỡ. Kim máy khâu gẫy hoặc bánh đá mài vỡ văng vào mắt gây tổn thương sâu, thậm chí nặng hơn có thể gây chết người
- vị trí máy và vật liệu có nhiệt độ cao.
Các bộ phận nóng có thể gây bỏng hoặc cháy quần áo như máy là hơi, lò sấy, máy đúc và thiết bị hàn cần phải được che chắn. Ngoài ra còn tương tự với các khâu có sử dụng nguyên liệu nóng như nấu chảy nhựa, nung kim loại, thuốc nhuộm và acid/axit dễ bị rò rỉ hoặc phát tán ra từ máy móc.
Có rất nhiều loại thiết bị bảo vệ khác nhau nhưng không có một loại bảo vệ nào được coi là tốt nhất có thể dùng được cho tất cả loại máy và tất cả các công việc. Người lao động phải được bảo vệ liên tục, thường xuyên trong suốt quá trình sản xuất, khi thay dây chuyền mới, khi khởi động lại dụng cụ hoặc điều chỉnh lại máy hoặc làm sạch các bộ phận khi bị kẹt.
Tất cả các thiết bị bảo vệ máy cần được kiểm tra thường xuyên để đảm bảo chúng nằm đúng vị trí và hoạt động tốt.
Thiết bị bảo vệ cố định
Một thiết bị bảo vệ cố định sẽ ngăn chặn các trường hợp cơ thể người lao động tiếp xúc gần với các vị trí nguy hiểm của máy và tránh bị va đập do bộ phận gãy vỡ, bắn ra từ máy.
 tấm chắn lưỡi cắt
găng tay lưới chống cắt
|
 tấm che chân kim
tấm chắn bảo vệ mắt
bảo vệ đai truyền |
| Thiết bị bảo vệ máy cắt vải và găng tay bảo vệ | Thiết bị bảo vệ máy khâu |
Đấu tranh đòi chủ nhà máy thay tấm chắn kim máy may
Tên tôi là Cecilia. Tôi làm việc tại một xưởng may ở Mexico. Người lao động ở xưởng may của tôi đã tổ chức trong nhiều năm để có được sự thay đổi giúp công việc và nơi làm việc trở nên an toàn hơn. Ngườ sử dụng lao động và chúng tôi giữ mối quan hệ tốt. Ông ấy biết rằng mình cũng sẽ được lợi với những gì chúng tôi đề nghị để có nơi làm việc an toàn. Đồng thời ông ấy cũng thấy chúng tôi đoàn kết và mạnh mẽ đến mức có thể đấu tranh vì những quyền lợi “bất lợi” với ông ấy. Đôi lúc ông ấy đồng ý ngay lập tức trước đòi hỏi của chúng tôi thay vì phản kháng. Và chúng tôi đã có được tấm chắn kim máy may là vì đó.
Máy may có bộ phận bảo vệ tránh kim đâm vào tay nhưng nó bị hỏng thường xuyên. Lúc mới hỏng, chúng tôi vẫn may vì phải đạt chỉ tiêu sản xuất và thưởng. Người sử dụng lao động thấy thế lại nghĩ rằng “Họ vẫn có thể làm mà không có bảo vệ, vậy thì cần bảo vệ làm gì” và ông ta không thay bộ phận bảo vệ mới. Một vài trường hợp bị thương nặng ở ngón tay do không có tấm bảo vệ.
Chúng ta cần hành động! Chúng ta làm việc trên máy may công nghiệp với công suất lớn và nhanh, do vậy phải có tấm bảo vệ. Những người lao động bị chấn thương đã đứng lên tổ chức. Chúng tôi nói với ông ta là chúng tôi sẽ đình công cho đến khi tấm bảo vệ được thay và nhà máy phải có kế hoạch thay ngay khi hỏng. Ông ta biết đình công sẽ làm ông ta thiệt hại lớn và ông ta cũng không muốn phải trả hóa đơn viện phí của những lao động bị chấn thương. Thêm nữa, kim may cũng rẻ và dễ thay thế. Chính vì vậy, ông ta đồng ý lắp tấm bảo vệ cho các máy may và mua dự trữ trong kho. Giờ mỗi khi tấm bảo vệ kim hỏng là ngay ngày hôm sau nó sẽ được sửa. Nhờ có sự thay đổi tích cực này, không còn người lao động bị chấn thương nghiêm trọng ở tay do kim máy may gây ra nữa.
Thiết bị bảo vệ điều chỉnh được
Một số thiết bị bảo vệ phải điều chỉnh được theo cách sử dụng và theo vật liệu khác nhau. Chỉ khi được điều chỉnh và sử dụng đúng cách thì mới có thể không gây ảnh hướng xấu cho người lao động. Vì các thiết bị bảo vệ có thể điều chỉnh nên chúng dễ tháo rời. Không cho phép người sử dụng lao động tháo hoặc ngắt thiết bị bảo vệ để tăng tốc độ máy và đạt được tiến độ sản xuất. Hãy dành thời gian để điều chỉnh thiết bị bảo vệ để bảo vệ chính bản thân mình!
Khóa liên động
Khóa liên động sẽ ngắt nguồn điện của máy khi thiết bị không ở đúng vị trí. Người lao động có thể tháo rời thiết bị bảo vệ để điều chỉnh và làm sạch máy, sau đó lắp lại thiết bị bảo vệ và khởi động lại một cách an toàn. Tháo khóa liên động không đồng nghĩa với việc máy đã an toàn để sửa chữa, vì vậy bạn cần khóa máy và treo biển cảnh báo trước.
Tấm chắn di động
Một số máy chỉ mở cửa để nạp nguyên vật liệu mới vào khi máy đã tắt. Chính vì vậy, cửa sẽ không đóng và máy cũng không chạy nếu tay của người lao động vẫn còn ở trong máy.
Thiết bị ngắt tự động
Các máy có cửa đóng hoặc mở thường xuyên có thiết bị điều khiển an toàn; thiết bị này có chức năng ngắt nguồn điện khi cửa mở. Thiết bị ngắt tự động phải thường xuyên được bảo dưỡng và kiểm tra để thiết bị hoạt động tốt.
Điều khiển bằng hai tay
Những máy có hai nút điều khiển chỉ khởi động khi người lao động ấn đồng thời cả hai nút. Những nút điều khiển này tách xa nhau nên người lao động buộc phải dùng cả hai tay ấn nút.
Máy điều khiển bằng hai nút rất tuyệt vời cho người sử dụng, tuy vậy nó vẫn không an toàn cho những ai đứng gần các bộ phận chuyển động của máy.
Mành quang an toàn và thảm cảm biến hiện diện
Mành quang an toàn được làm từ nhiều dãy đèn có khả năng cảm nhận khi người lao động đứng gần máy. Khi người lao động đi qua mành quang an toàn thì máy sẽ tự động tắt điện.
Thảm cảm biến hiện diện tự động đóng máy ngay khi có người bước chân lên thảm.
Mành quang an toàn và thảm cảm biến hiện diện phải được đặt ở vị trí đủ xa máy để người lao động không thể đến gần khu vực nguy hiểm trước khi máy ngừng hoạt động.
Bàn đạp chân có tấm chắn
Nhiều máy chỉ khởi động khi người vận hành nhấn chân vào bàn đạp. Nếu một người vô tình nhấn vào bàn đạp hoặc có đồ vật rơi lên bàn đạp, máy có thể chạy trong khi tay người lao động vẫn còn để ở trong máy. Do vậy một tấm chắn bao ngoài bàn đạp có thể ngăn chặn trường hợp này xảy ra.
Dây kẹp an toàn và đai kéo tự động
Dây kẹp an toàn là loại thiết bị buộc vào cổ tay hoặc cánh tay của người thao tác để tay của họ luôn cách xa vị trí nguy hiểm của máy. Đai kéo tự động chỉ cho phép người thao tác đưa tay vào vị trí nguy hiểm để nạp và dỡ nguyên vật liệu khi máy đã dừng. Khi máy chạy, đai kéo tự động kéo tay người thao tác ra khỏi vị trí nguy hiểm.
Dây kẹp an toàn và đai kéo tự động phải được điều chỉnh phù hợp với từng người thao tác khác nhau trên cùng một máy.
Ở một số quốc gia, dây kẹp an toàn và đai kéo tự động bị cấm sử dụng vì trong trường hợp có sự cố khẩn cấp chúng gây khó cho người lao động khi muốn thoát nhanh ra khỏi máy. Hơn nữa, nhìn chúng hơi phản cảm (xiềng xích người lao động).
Bảo vệ người lao động bằng phương tiện bảo vệ cá nhân
Người sử dụng lao động phải cung cấp cho người lao động các thiết bị và quần áo BHLĐ cần thiết để tránh chấn thương do máy móc. Lưu ý là việc này không thay thế được cho việc lắp các thiết bị bảo vệ an toàn trên máy móc làm việc.
Bảo vệ mặt và mắt. Kính bảo hộ và mặt nạ bảo vệ người lao động khỏi các mảnh vụn, mảnh vỡ hoặc hóa chất và vật liệu nóng bắn vào mắt và mặt. Nếu tiếp xúc với vật liệu nóng, hãy đeo mặt nạ bảo hộ làm từ vật liệu chống nóng chảy, chống cháy hoặc chống nứt vỡ do nhiệt. Khi tháo mặt nạ bảo hộ hoặc kính bảo hộ, nên cúi đầu về phía trước và nhắm mắt lại để tránh các hạt bụi nóng hoặc mảnh vụn rơi vào mắt. Người lao động nên sử dụng mũ, dây buộc tóc, lưới bao tóc giữ cho tóc không vướng vào bộ phận chuyển động.
Bảo vệ tay. Đeo găng tay lưới kim loại bảo vệ người lao động tránh bị cắt vào tay. Găng tay và ống tay áo bằng da hoặc bằng vải bạt bảo vệ da khỏi những vật có cạnh sắc nhọn. Nếu làm việc với máy hoặc các vật liệu nóng, người lao động nên sử dụng găng tay làm bằng da hoặc vật liệu cách nhiệt, không chảy hoặc không bắt lửa. Nếu làm việc với máy có các bộ phận chuyển động, đeo găng vừa khít để không bị mắc vào máy. Thay găng ngay nếu găng bị ướt hoặc dính hóa chất.
Bảo vệ cơ thể và chân. Quần áo bảo hộ toàn thân và tạp dề bảo vệ quần áo và da khỏi dính bụi và giúp ngăn cản không để quần áo bị mắc vào các chi tiết máy chuyển động. Mặc quần áo dài và đi giầy kín bằng da, len hoặc vải không dễ bị cháy hoặc nóng chảy. Nếu làm việc với các loại chất lỏng nóng như hóa chất hoặc dung dịch mạ điện, đeo tạp dề và đi ủng bằng cao su sẽ tránh dung dịch nóng bắn vào làm cháy quần áo.
Để biết thêm về các loại phương tiện bảo vệ cá nhân khác nhau, tham khảo Chương 18.
Khóa máy và treo biển cảnh báo để sửa chữa
Người lao động làm vệ sinh máy hoặc sửa chữa máy cần có thêm thiết bị bảo vệ. Để tránh xảy ra trường hợp khi đang sửa chữa thì máy chạy hoặc chuyển động, người lao động cần thời gian để chuẩn bị, cần được đào tạo và có các dụng cụ cần thiết để sửa chữa:
- Tắt máy để máy không khởi động hoặc chạy. Ngoài việc ngắt nguồn điện của máy, còn phải ngắt kết nối với đai truyền hoặc trục khuỷu với máy khác có thể truyền động chạy máy khi đang sửa.
- Khóa máy để nước, hóa chất hoặc các vật liệu khác không chảy vào trong máy trong quá trình bảo dưỡng và sửa chữa. Các dạng năng lượng được giữ trong lò xo, trong thiết bị điện tử như tụ điện, nước có áp suất hoặc không khí trong pittong, trong ống phải được xả ra hoặc khóa lại.
- Treo biển cảnh báo để những người khác biết rằng máy, dây nối nguồn điện và đai truyền được ngắt có mục đích và không được sử dụng vào thời điểm này.
Người sử dụng lao động phải có trách nhiệm bố trí người khóa máy và treo biển cảnh báo theo đúng quy định.
Hướng dẫn khóa máy
Mỗi nhà máy nên có một chương trình hướng dẫn khóa máy để đảm bảo người lao động không bị thương hoặc nguy hiểm đến tính mạng trong khi bảo dưỡng hoặc sửa chữa máy. Một chương trình hướng dẫn khóa máy tốt sẽ phải thực hiện theo hướng dẫn sau:
- Người lao động không bao giờ được sửa chữa hoặc bảo dưỡng máy khi nguồn điện vào máy chưa bị ngắt hoặc khóa lại để đề phòng trường hợp máy khởi động ngoài ý muốn.
- Người lao động khi sửa chữa máy phải treo biển cảnh báo lên ổ khóa của máy và nêu lý do tại sao máy lại dừng, ai là người chịu trách nhiệm cho việc khóa máy và cảnh báo những lao động khác và người giám sát không được bật lại nguồn điện và khởi động máy.
- Người lao động sửa chữa máy có duy nhất một chìa khóa để khóa máy và chỉ duy nhất người này mới được mở khóa, gỡ bỏ biển cảnh báo và đóng lại nguồn điện.
- Nếu có từ hai người trở lên thực hiện việc sửa chữa máy thì mỗi người phải sử dụng khóa riêng, treo biển cảnh báo riêng và gỡ biển của mình xuống sau khi sửa chữa xong.
- Tất cả mọi người lao động đều phải được đào tạo về quy trình khóa máy và tầm quan trọng của việc tuân thủ quy trình này.
Hướng dẫn khóa máy cho mỗi loại máy
Một số nhà máy sử dụng nhiều loại máy khác nhau và một số kiểu máy giống nhau. Để mỗi máy đều an toàn khi sửa chữa, người lao động cần phải biết chính xác cách ngắt nguồn điện và dừng máy. Gắn bảng hướng dẫn sử dụng khóa cá nhân có tranh vẽ để khóa máy và dừng máy sẽ giúp người lao động có thể thực hiện theo đúng hướng dẫn đối với từng loại máy.
Lắp lại tất cả thiết bị bảo vệ và thiết bị an toàn
Kỹ sư máy và thợ sửa chữa đôi khi tháo thiết bị bảo vệ và ngắt các thiết bị an toàn trong khi sửa chữa hoặc bảo hành máy. Luôn nhớ phải lắp lại thiết bị bảo vệ và khởi động lại thiết bị an toàn trước khi mở khóa và nối lại nguồn điện.
